اثر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم بر خصوصیات فیزیولوژیکی و اجزای عملکرد (ricinus communis l.) سه توده گیاه دارویی کرچک

در حال حاضر شوری به ویژه شوری ناشی از کلرید سدیم، یکی از مشکلات جدی کشاورزی است. روش های مختلفی برای کاهش اثرات تنش شوری در گیاهان پیشنهاد شده است که از جمله آن ها می توان به انتخاب ارقام مقاوم به شوری اشاره نمود. کرچک با نام علمی riccinus comunis یکی از گیاهان دارویی است که دانه آن دارای روغن بوده و از آن در صنایع داروسازی و بهداشتی استفاده می شود. به منظور بررسی اثر تنش شوری (کلرید سدیم) روی سه توده گیاه دارویی کرچک، پژوهشی در سال 1390 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. تیمارهای مورد آزمایش شامل کلرید سدیم به عنوان فاکتور اول باغلظت 0 (شاهد)، 250، 500، 1000 و 1500 mg/kg خاک و توده های کرچک (ارومیه، کرمان و شیراز) به عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان داد که شاخص های رشد از جمله ارتفاع گیاه، قطر ساقه و تعداد برگ با افزایش سطوح شوری کاهش یافتند و در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داری را نشان دادند. اثر شوری بر اجزاء عملکرد و عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر تنش شوری بر متوسط وزن دانه اثر معنی دار نداشت. اثر توده بر اجزاء عملکرد و عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت کلرید سدیم، میزان کلروفیل کل، a وb کاهش یافت و این کاهش برای کلروفیل a و b در سطح احتمال یک درصد و برای کلروفیل کل در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. همچنین اثر توده در انواع کلروفیل a، b و کل در سطح یک درصد معنی دار شد. غلظت پتاسیم، کلسیم و منیزیم اندام هوایی و ریشه در شرایط اعمال تنش شوری کاهش اما غلظت سدیم اندام هوایی و ریشه افزایش یافت. غلظت سدیم اندام هوایی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود ولی بر میزان سدیم ریشه اثر معنی دار نداشت. اثر شوری و توده بر میزان اسید آمینه پرولین در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. با افزایش غلظت کلرید سدیم، درصد روغن کاهش یافت و این کاهش در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. همچنین اثر توده بر درصد روغن در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیشترین درصد روغن مربوط به توده شیراز بود. تنش شوری عملکرد هر سه توده کرچک را کاهش داد و توده کرمان بیشتر از دو توده دیگر تحت تأثیر شوری قرار گرفت. کلمات کلیدی: کرچک، تنش شوری، پرولین، کلروفیل و درصد روغن.